Stop Making Sense (1984)

Εορτασμός της Ευρωπαϊκής Ημέρας Μουσικής

Σκηνοθεσία: Τζόναθαν Ντέμι
Εμφανίζονται: Talking Heads
Διάρκεια: 88'

«Hi. I've got a tape I want to play»: Ο Ντέιβιντ Μπερν βγαίνει στη σκηνή με την κιθάρα του και ένα κασετόφωνο που θεωρητικά τον συνοδεύει στο «Psycho Killer» και δεν κοιτά μόνο το κοινό που τον επευφημεί αλλά και την κάμερα που καταγράφει κάτι μεταξύ συναυλίας και θεατρικής παράστασης. Κάπως έτσι ξεκινά το «Stop Making Sense», το φιλμ του Τζόναθαν Ντέμι που κατέγραψε και ένωσε τρεις συναυλίες τις οποίες έδωσαν οι Talking Heads το 1984, κατά την προώθηση του δίσκου τους «Speaking in Tongues».

Μία από τις πιο συνηθισμένες περιγραφές που ακολουθούν ως σήμερα το «Stop Making Sense» είναι πως πρόκειται για τον «Πολίτη Κέιν» των κινηματογραφημένων συναυλιών. Και είναι αλήθεια πως σε δεκάδες λίστες, από τη δεκαετία του '90 μέχρι και σήμερα, που αφορούν συναυλίες ή μουσικές ταινίες εν γένει, το δημιούργημα του Ντέμι φιγουράρει στην κορυφή, όπως το αντίστοιχο του Όρσον Γουέλς, καθώς δεν έχει βρεθεί ως τώρα αντίστοιχη δουλειά που με τις καινοτομίες της να έχει ανοίξει νέους δρόμους για το είδος.

Η ανάγκη του Ντέμι να μην φιλμάρει απλά μια συναυλία, αλλά να φτιάξει ένα υβρίδιο που θα έχει τη δική του γλώσσα, άλλαξε την ίδια τη σύσταση της συναυλίας. Όλη η σκηνή του σόου θύμιζε ένα μικρό εργοτάξιο που άλλαζε ανάλογα με το κάθε τραγούδι, τα μέλη της μπάντας εναλλάσσονταν και παρουσιάστηκαν σε κάθε δυνατό συνδυασμό. Η κάμερα δείχνει να αψηφά το κοινό και να μένει στους φωτισμούς και τις αντιθέσεις τους στα πλάνα της σκηνής, κρατώντας μόνο τις αντιδράσεις του (επευφημίες και χειροκροτήματα) δίνοντας μας όμως την αίσθηση πως η μπάντα παίζει αποκλειστικά για τους θεατές της ταινίας.

Η έξοδος της ταινίας συνέπεσε με μια χρονική περίοδο που η μουσική έμπαινε δυναμικά στην αγορά της βιντεοκασέτας, είτε με συλλογές από video clips που γυρίζονταν μανιωδώς για να τροφοδοτήσουν το MTV, είτε με συναυλίες. Τα clips είχαν ήδη κερδίσει τον χαρακτήρα ενός ξεχωριστού έργου μικρού μήκους και είχαν δώσει ήδη την ευκαιρία σε αρκετούς σκηνοθέτες να εξελιχθούν και να εξελίξουν αυτή τη νέα φόρμα, όμως το «Stop Making Sense» ήταν το πρώτο που έδειξε πως υπάρχουν αντίστοιχες δυνατότητες και σε αυτό το πεδίο. Σε αντίθεση με τον «Πολίτη Κέιν» πήρε αποθεωτικές κριτικές ευθύς μόλις κυκλοφόρησε και συνεχίζει ως σήμερα να εμπνέει αρθρογράφους για διθυραμβικά κείμενα. Η προβολή αποτελεί έναν ελάχιστο φόρο τιμής στο ταλέντο του Τζόναθαν Ντέμι, ο οποίος εγκατέλειψε αιφνίδια τη ζωή μόλις πριν μερικές εβδομάδες.

Τάσος Μελεμενίδης